1. De tijd tot de officiële oprichting: vóór 1946

Pastoor Roes (1864-1941) wilde vanwege de armoede de gang van zaken in de huishoudens verbeteren. De verzorging van de maaltijden en de kleding kregen bijzondere aandacht. Hij richtte daartoe in de twintiger jaren de ‘voorloper’ van de huishoudschool op. Aanvankelijk voor nood gestart in het Patronaatgebouw ‘Rust Roest’ – gebouwd in 1924 om dienst te doen als onderkomen voor de vele verenigingen en in eigendom van de kerk –  en later ondergebracht in het voormalige huize St.Joseph, later Sancta Maria genaamd, aan de Visser 8 in Deurne. De zusters Franciscanessen verzorgen het onderwijs. Daarnaast ook nog het gewoon lager onderwijs, de zorg voor ouden van dagen, de ziekenverpleging in ziekenhuis en in de wijk en dan is er ook nog het pension. Zo staat het beschreven in het feestnummer van het tijdschrift ‘Rust Roest’ uit 1939, uitgegeven b.g.v. het 50-jarig priesterschap van pastoor Roes (bron DeurneWiKi). In deze jubileumuitgave wordt ook stilgestaan bij de beweegredenen van de pastoor om de huishoudschool van de grond te krijgen. Lees in dit verband onderstaand tekstgedeelte: In 1924 liet Pastoor Roes een muur bouwen (architect Jan Stuijt) rondom kerk, klooster, gasthuis en scholen, gelegen aan de Visser. Samen met torentje ‘Het Eeuwig Licht’. Per 23 december 1925 betrokken de zusters een nieuw klooster aan de Kruisstraat. Het gehele gebouwencomplex aan de Visser kreeg in 1926 dan de naam ‘Sancta Maria’ met min of meer als hoofdbestemming bewaarschool en huishoudschool. Achter de beide scholen van toen ligt nu het Pastoor Roespark. Er staat een buste van de boerenapostel.

In de jaarverslagen van de Boerenbond Deurne werd steevast gesproken over ‘huishoudschool oude parochie’. Die huishoudschool, waar veel boerenmeisjes onderricht ontvingen, was in 1938 in drie klassen verdeeld met in totaal 52 leerlingen en waar drie zusters aan verbonden waren. De vakken die gegeven werden waren: naaien, knippen van onder- en bovengoed, koken en ‘behandeling van de wasch’. Onderstaande luchtfoto uit de jaren 30 (bron DeurneWiKi, voorzien van toelichtende tekst door Pieter Willems) licht de situering van de scholen destijds toe.

In het schooljaar 1939-1940 bezochten 48 leerlingen de huishoudschool. Door de mobilisatie 1939-1940 waren de examens wat verlaat. Uiteindelijk konden aan 7 leerlingen het diploma ‘Lingerie en koken A’ (Cursus I) en aan een leerling het diploma ‘costumière en koken B’ (Cursus II) uitgereikt worden. Voor het nieuwe schooljaar 1940 – 1941 hadden zich 66 leerlingen ingeschreven. Naast de cursussen I en II kon er in het derde leerjaar het diploma ‘coupeuse’ worden gehaald. Aan de huishoudschool werden ook afzonderlijke cursussen in naaien, knippen en koken gegeven aan meisjes die niet in de gelegenheid waren ‘om de volledige huishoudschool te volgen’ en een ‘verstelcursus’ voor oudere personen. Daarnaast werd er elke week kookles gegeven aan de kinderen van de hoogste klas der lagere school.

2.De R.K. Huishoudschool in de Visser: 1946 – 1959

Op 28 februari 1946 kwam de huishoudschool pas officieel tot stand: Roomsch Katholieke Stichting voor bevordering van het Nijverheidsonderwijs te Deurne en Omstreken. Ze is nog steeds in het gebouwencomplex aan de Visser ondergebracht onder aanvoering van directrice zuster Mechtilda en telt 60 leerlingen in de tweejarige, primaire opleiding. De leerlingen krijgen 9 lessen huishoudvakken (huishoudkunde, wassen, koken en theorie), 9 lessen naaldvakken, 9 lessen AVO (algemeen vormend onderwijs), 2 lessen gymnastiek, 1 les stofversieren, 1 les tekenen en 1 les zingen. Totaal dus 32 lesuren en eventueel nog 1 lesuur godsdienstonderwijs. De lessen werden door in totaal zes docenten verzorgd. Na de tweejarige opleiding bleven veel leeerlingen thuis of gingen werken. Dat verandert in 1955 toen een nieuwe wet verbood dat 14-jarige kinderen gingen werken. Om deze kinderen op te vangen  ging in dat jaar de Assistentenklas (A,N en H ) van start. Dit leerjaar gaf wat uitbreiding van de leerstof en leidde op tot huishoudassistent. Door deze verlenging en uitbreiding werden de Mater Amabilisscholen – in 1952 met scholing in de avonduren voor 17-25 jarige meisjes gestart –  min of meer overbodig. En wat de huisvesting betreft, tot aan de verhuizing in 1958 was er sprake van een ‘moeilijke, schamele huisvesting; een uitgeleefd en somber gebouw’. In de opleiding van de huishoudschool werd er gewerkt met zogenaamde werkboekjes. Hieronder een voorbeeld van zo’n werkboekje uit de 1e klas. [embeddoc url=”https://www.pieterenmieke.nl/wp-content/uploads/1956-1957-werkboekje-1C-CvH-huishoudschool.pdf” width=”50%” height=”50%” viewer=”google”]

Hieronder enkele foto’s van de Primaire opleiding, de Assistentenklas en rapporten  (bron: Corry Mutsaers van Helmond, zus van Mieke eveneens uit Deurne).

In 1954/1955 start ook de bouw van ‘Sint-Maria’, de meisjes-Mulo in de Kruisstraat, toen nog 5 lokalen groot. Dit gebouw wordt halverwege de 60-er jaren uitgebreid tot 10 klaslokalen. Later wordt dit gebouw onderdeel van huishoudschool ‘Sancta Maria’. In 1957 komt de eerste mannelijke docent in dienst van de huishoudschool: Matern Gijsen. Hieronder een aantal foto’s over ‘Mater Amabilis’ en ‘Sint Maria’.

3.Huishoudschool ‘Sancta Maria’ in de Kruisstraat 1959 – 1970

Gezien de schamele behuizing en de toename van het aantal leerlingen werd in de Kruisstraat, tegenover het nieuwe huize St.Joseph, een nieuw schoolgebouw opgetrokken. Het was gelegen tussen de woning (met hondenasiel) van de fam. Stokman (Kruisstraat 30) en het gebouw van de meisjes-Mulo Sint Maria (Kruisstraat 28). Aanvankelijk was dit de groentetuin van de zusters.

Het gebouw is een ontwerp van architect van Halteren uit Den Bosch.Hoewel in 1958 al enkele lokalen van de nieuwbouw in gebruik zijn, is het gebouw in 1959 helemaal klaar en wordt het met 19 klassen betrokken. Pas vanaf dit moment voert de huishoudschool officieel de naam ‘Sancta Maria’, gevestigd op Kruisstraat 28a. Op 4 juni 1959 wordt het nieuwe schoolgebouw plechtig ingewijd en geopend (zie foto hiernaast). In het najaar wordt het Madonnabeeld, van de hand van Niel Steenbergen, officieel geplaatst en onthuld. Van dit Madonnabeeld is er trouwens een apart hoofdstukje, zie 2.a.3. Hieronder een fotogalerij  van de verhuizing in 1958 en de inwijding in 1959 door mgr. Bekkers: ‘opdat zij de heilzame lessen in hun verstand opnemen, in hun hart bewaren en in hun daden doorzetten!’

Zuster Mechtilda nam in 1959 afscheid en Zuster Martini nam haar taak over. In 1961 werd Riet Angenendt, al vanaf 1955 in dienst, adjunct-directrice van de school. Huisvestingsproblemen bleven ook na de nieuwbouw continue aanwezig. Voor alle duidelijkheid: bij de totstandkoming was er niet overal een tweede bouwlaag! De administratie was er toen nog niet, evenmin de docentenkamer en de lokalen 13 en 14. Pas in 1969, samen met de (eerste) nieuwe gymzaal wordt die verbouwing uitgevoerd. Hieronder een een teamfoto die gemaakt is in de eerste personeelskamer, de latere administratieruimte Daaronder een galerij van foto’s uit die 60-er beginjaren: de school en haar omgeving en een kijkje in de klassen.

En de schoolbevolking blijft maar groeien, mede doordat VGLO-scholen werden opgeheven. Daartoe werden leerlingen ondergebracht in de Mater Amabilisschool (clubgebouw ‘de Muggenhoek’) ; in noodlokalen van de oude fratersschool in de Visser; in lokalen van de lagere school voor meisjes Sint-Anna werden 4 klassen ondergebracht. Deze laatste lokalen werden nog warm gestookt met turfkachels. Ook enkele oude barakken achter het ziekenhuis Sint-Joseph deden dienst als leslokalen. Voor de gymlessen vond de school aanvankelijk onderdak bij de LTS, later bij de HBS en aansluitend in de gymzaal van de jongens Mulo aan de Zandbosweg. In 1962 is er al een urgentieverklaring verleend voor de noodzakelijke uitbreiding zoals blijkt uit nevenstaand krantenartikel.

Destijds wordt ook aan de culturele vorming aandacht besteed. In de assistentenopleiding wordt de leerling tevens belangstelling bijgebracht voor kunst zoals letterkunde, schilder- en beeldhouwkunst, film, toneel, muziek, ballet enz. Ook woninginrichting komt aan de orde en men leerde het gebruik van nieuwe apparaten zoals de stofzuiger, het fornuis en de ijskast. In de fotogalerij hieronder zie je enkele voorbeelden van de culturele verkenningen, van zowel de leerlingen als het personeel zelf.

Op school wordt in die tijd jaarlijks een tentoonstelling gehouden. Deze heeft als doel om een breed en duidelijk beeld te geven van de mogelijkheden die de huishoudschool biedt. Zie verder onderstaande fotogalerij.

In 1963 was er voor het eerst zelfs openbare les. Tegenwoordig heet dat de ‘open dag’. Geleidelijk aan ontstaat de wens voor meer beroeps- en opleidingsmogelijkheden. Tot dan toe was eigenlijk alleen het beroep van onderwijzeres of lerares min of meer geaccepteerd. Beroepsoriëntatie gaat een steeds grotere plaats innemen. Gelijktijdig zien we in de jaren ’60 dat de teloorgang van de huishoudschool is begonnen. In die tijd hoorde je regelmatig de term ‘spinazieacademie’ maar daarmee werd absoluut geen recht gedaan aan het gegeven onderwijs op de huishoudschool. Er moeten meer kansen komen voor vrouwen op de arbeidsmarkt. Het is tijd voor nieuwe ideeën over het huwelijk en het gezin. Na de invoering van het algemeen kiesrecht in 1919 is het nu tijd voor wat men wel de ‘tweede feministische golf’ noemt. ‘Dolle mina’ en ‘Baas in eigen buik’ laten van zich horen.

In 1966 werd de opleiding driejarig en was opnieuw uitbreiding noodzakelijk. Pas in 1968 kan de uitbreiding, opnieuw onder aanvoering van architect van Halteren, gerealiseerd worden met een gymzaal, lokalen (een extra verdieping) een docentenkamer en een ruimte voor de administratie. In datzelfde jaar 1968 wordt de nieuwe onderwijswet, de Mammoetwet, ingevoerd. HBS en MMS verdwijnen; zo wordt MULO dan MAVO. Het nijverheidsonderwijs wordt opnieuw geregeld.  Er is voortaan sprake van het Lager Beroeps Onderwijs (LBO) en zo is het LHNO niet alleen voor meisjes maar ook voor jongens! Het duurde wel lang voordat de eerste jongens zich losgemaakt hadden van het vastgeroeste idee dat dit onderwijs alleen voor meisjes was. Het huishouden werd zo langzamerhand ook door de mannen gezien en beroepen in de verzorgende sector lokten hen aan.

De eerste tien jaren onderwijs in het nieuwe schoolgebouw zitten erop. Zr.Martini heeft bijna 11 jaar leiding gegeven aan het team van ‘Sancta Maria’. En ook voor de belangrijke sfeer gezorgd binnen dat team. Neem bijvoorbeeld de sinterklaasviering in 1969, met als thema de Fabeltjeskrant. Zie voor een impressie de foto’s hieronder.

Hoewel zuster Martini op 19 maart 1970 met pensioen ging en ook afscheid nam hebben we dit item toch onder de 60-er jaren geplaatst. Daar hoort het als afsluiting ook thuis. Toen zuster Martini kwam was de nieuwbouw amper voltooid en maakte de school een geweldige groei door. Tijdens haar bewindsperiode verdubbelde het aantal leerlingen van ruim 200 naar ruim 400. Dat was mede te danken aan de verschillende nieuwe opleidingen die onder de leiding van zuster Martini tot stand zijn gekomen. Na haar afscheid bleef ze echter betrokken bij het onderwijs en in februari 1973 werd ze benoemd tot overste van het huis in de Kruisstraat (tot eind 1978). Op 27 maart 1980 overleed ze in het Sint-Willibrordusziekenhuis in Deurne. Zie verder hieronder de foto’s van haar afscheidsreceptie, de bijeenkomst in zaal van Moorsel en het diner in het schoolgebouw.

In 1970 kwam het pand van de Sint-Maria Mulo (van dezelfde architect van Halteren) vrij en kreeg de huishoudschool er in één keer 10 lokalen bij. In maart 1970 deed de eerste leken-directrice in de persoon van Elly Sweere haar intree.